الزامات کفایت سرمایه در مقررات بال iii و تطبیق آن در بانک های اسلامی

کمیته نظارت بانکی بین الملل مستقر در بازل سویس در واکنش به بحران های مالی بین الملل و آثار اجتناب ناپذیر و مخرب آن در بخش های واقعی اقتصاد جهانی، اقدام به معرفی و تدوین مجموعه اصلاحات ساختاری و عمیقی برای نسبت کفایت سرمایه بانکی کرد که آخرین نسخه آن در سال 2010 میلادی در قالب مجموعه مقررات بازل iii منتشر شد. بال iii آخرین استاندارد نظارت جهانی و بین المللی بر مفهوم کفایت سرمایه و نقدینگی بانکی است که به منظور جلوگیری از تکرار بحران های مالی جهان شمول و بر مبنای بسط، گسترش و تقویت ضرورت های تعیین شده در مقررات بازل ii معرفی شد. امروزه اجرای و استفاده از این قوانین بین المللی در بسیاری از اقتصادهای دنیا مورد توجه قرار گرفته و در این میان بسیاری از بانک های اسلامی به رغم سهم محدودی که در صنعت بانکداری بین المللی به خود اختصاص داده اند؛ شروع به اجرای مفاد این دستورالعمل در ساختار عملیاتی بانک های خود کرده اند. هیئت خدمات مالی اسلامی (ifsb) استانداردهای کفایت سرمایه مربوط به بانک ها و موسسات خدمات مالی اسلامی را از دسامبر 2005 ارائه و منتشر کرد و همزمان با تدوین مجموعه مقررات بال iii، نهاد مذکور در گزارش شماره 15 خود در پایان سال 2013 به بازنگری در نسبت کفایت سرمایه برای بانک های اسلامی پرداخته است مجموعه منتشر شده مذکور دارای ساختار و محتویاتی است که برای محصولات و خدمات مالی بر اساس شریعت اسلام طراحی شده و راهنمای دقیقی برای محاسبه کفایت سرمایه در این موسسات را ارائه می کند. دنبال کردن این رویه و اجرای دستورالعمل های مذکور بدین مفهوم ضمنی خواهد بود که در هر دو بانک های اسلامی و ربوی یا بانکداری متعارف هزینه ها و ضرورت های جدیدی را در مسیر عملکردی خود شناسایی کرده و به اهمیت آن ها پی برده اند. این مقاله در دو بخش انجام گرفته است. در بخش اول به شناسایی و تحلیل ضروت های تعیین شده در مقررات بین المللی بال iii پرداخته شده و ضرورت های تطبیقی مقررات مذکور در بانک های اسلامی بین المللی، بر مبنای رویکردهای تبیین شده توسط هیئت خدمات مالی اسلامی بیان شده اند. در بخش دوم در سطح کلان وضعیت شاخص های تعیین شده در مقررات بال iii برای 30 بانک اسلامی مستقر در 15 کشور تحلیل شده و در سطح خرد نیز رویه تعیین معیارهای کفایت سرمایه و ریسک نقدینگی و ریسک اهرمی در بانک الراجحی به عنوان نمونه مورد تحلیل قرار گرفته است.