زعفران در فرهنگ و ادبیّات شفاهی مردم ایران

زعفران گیاهی با گل های بنفش، پره سه شاخه سرخ و نارنجی رنگ، محصولی ایرانی است. علاوه بر دارا بودن جایگاه اقتصادی، بین مردم ایران به طورکلی و مردم خراسان به صورت ویژه، جایگاه دارویی، اجتماعی، هنری، غذایی و ادبی دارد. این گیاه در فرهنگ و ادب شفاهی (فولکلور) مردم ایران هم به عنوان پدیده ای فرهنگی-هنری مورد توجّه است. در مقاله حاضر به تاریخچه، فرهنگ عامّه و جایگاه ادبی زعفران در ادب شفاهی و میراث ناملموس توجّه شده تا علاوه بر ویژگی های اقتصادی به رویکردهای میراث فرهنگی و فرهنگ مردم در قالب گونه های قصّه، ضرب المثل، چیستان، ترانه، باور، طبّ محلی و گیاهی، خواصّ دارویی آن نیز پرداخته شود. روش انجام این تحقیق تلفیقی از شیوه های کتابخانه ای-میدانی است که با پیوندهای فرهنگی مردم ایران با کارکردهای گوناگون این کالای فرهنگی-اقتصادی بیشتر آشنا شویم. نتایج نشان می دهد که زعفران به عنوان یک گیاه سنتی، با بها، طبی، خوراکی و تجاری در فرهنگ، تاریخ، ادبیّات، هنر و علم ایرانی اثرگذار بوده و هست و در فرهنگ مردم جایگاه ویژه ای دارد.