بررسی عملکرد تصویرسازی خبری در مطبوعات ایران (با تأ کید بر دوران پهلوی دوم)

بررسی عملکرد تصویرسازی خبری در مطبوعات ایران (با تأ کید بر دوران پهلوی دوم)

در تصویرسازی خبری مطبوعات یا به بیانی دیگر کاریکاتور، معنی و طنز از دو نمود نشانه شناختی تولید می شود: کلامی و بصری یا صرفاً از طریق بصری. در مطالعات زبان شناسی نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسون ( 1980 ) معتقد است جایگاه استعاره حصار تنگ زبان و به ویژه زبان ادبی نیست و استعاره در تفکر ریشه دارد و حاصل تعامل انسان با محیط مادی و انسانی اطرافش است و به دلیل عدم دسترسی مستقیم به نظام تفکر و ایدئولوژی، می توان قادر بود بامطالعه پدیده های زبان، هنر، سیاست، مذهب و سایر مظاهر عینی استعاره، راهی به سوی کشف ایدئولوژی و نظام تفکر بشر پیدا کرد. هدف اصلی در اینجا پی بردن به این امر است که در کاریکاتورها چگونه استعاره های ایدئولوژیک در دو نمود کلام و تصویر نمایش داده می شوند و نیز چگونه استعاره های مفهومی می توانند به عنوان ابزاری مطلوب در جهت رسیدن به اهداف ایدئولوژیکی پیام کاریکاتورهای سیاسی به کار گرفته شوند و همچنین پرسش اصلی، به نحوه اثرگذاری تصویرسازی خبری بر روشنگری سیاسی و بررسی میزان زیباشناسی تصاویر در تصویرسازی خبری اشاره دارد.

برای رسیدن به اهداف و پاسخ مناسب به پرسشهای این پژوهش، از میان کاریکاتورهای سیاسی دوران پهلوی تعدادی که در آنها پیام سیاسی از طریق نوشتار و تصویر منتقل شده و به طور هدفمند انتخاب شدند و عمدتاً حاوی موضوع مذکور و انعکاس آن به صورت استعاره های سیاسی در نمود تصویری یا در دو نمود نوشتاری و تصویری می باشند. نتیجه حاصل شده را می توان چنین بیان داشت که کاریکاتور سیاسی از باب بالا بردن دانش و شعور سیاسی مردم با توجه به اینکه بر سواد بصری اتکا دارد و در اوایل دوره پهلوی عامه مردم از نعمت سواد خواندن و نوشتن بهره مند نبودند، نقش بسیاری بر روشنگری سیاسی داشته است اما از بعد زیبایی شناختی کاریکاتورهای دوره پهلوی از مرتبه بالایی از هنر برخوردار نبوده و نمی توان کاریکاتور ایران را در مقایسه باهنر نگارگری دوران صفویه یا هنر درباری دوران قاجار و غیره به عنوان مفاخر هنری ایران معرفی نمود.