نقش توانمندی اقتصادی کشاورزان بر پایداری اکولوژیکی در استان آذربایجان شرقی

سطح پایین توانمندی اقتصادی در روستائیان و تخریب محیط زیست دو عامل مرتبط و همزمان هستند. در بسیاری از منابع توسعه تصریح شده است که توسعه ی روستاها و بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان کلید همه ی جریان های توسعه بویژه پیشرفت در بهبود پایداری اکولوژیکی است. فقر روستایی به واسطه ی بهره برداری غیراصولی از منابع محیطی موجب تخریب محیط زیست می شود و بحران های زیست محیطی نیز به واسطه ی از بین رفتن این منابع توسط روستاییان، بر شدت فقر آنان می افزاید. از این رو، مطالعه ی حاضر به هدف بررسی نقش توانمندی اقتصادی کشاورزان بر پایداری اکولوژیکی در استان آذربایجان شرقی انجام گرفت. رویکرد غالب پژوهش، پیمایشی است و دادهها با استفاده از پرسشنامه و با بهره گیری از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از 384 نفر از رؤسای خانوارهای روستاهای مورد بررسی به عنوان نمونه ی آماری گردآوری شد. روایی پرسشنامه به صورت روایی صوری و پایایی آن توسط ضریب کرونباخ آلفا (0.7 تا 0.96) تایید گردید. سپس داده ها با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مقایسه میانگین پایداری اکولوژیکی روستاها (1.04) نسبت به متوسط نمره آن (2.5) نشان داد که روستاهای استان به لحاظ پایداری اکولوژیکی در وضعیت نامناسبی قرار دارند. براساس نتایج رگرسیون عوامل مؤثر بر متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفت که این عوامل شامل: دسترسی به نهاده های زراعی، میزان تحول در کمیت و کیفیت فرایند کشاورزی، توانمندی اقتصادی خانوار و قدرت خرید نهاده های زراعی بودند. نتایج پژوهش حاضر در تبیین عوامل مؤثر بر پایداری اکولوژیکی نشان داد که چهار متغیر مذکور در پایداری اکولوژیکی علاوه بر تأثیر مستقیم، اثرات غیرمستقیم نیز داشتند که پیشنهاد می شود: 1- امکان سنجی انتقال تکنولوژی های نوین کشاورزی مورد بررسی قرار گیرد و از تکنولوژی های پیشرفته جهان اول در کشور استفاده شود 2- زمینه های توانمندسازی اقتصادی خانوارهای روستایی فراهم شود 3- نهاده هایی که منجر به پایداری اکولوژیکی در کشاورزی می شوند، برای جایگزینی آن ها به کشاورزان معرفی شوند.