تحلیل فلسفی و زیباشناختی نقاشی «گل و مرغ» در مکتب اصفهان

تحلیل فلسفی و زیباشناختی نقاشی «گل و مرغ» در مکتب اصفهان

یکی از سبک های بدیع در نقاشی ایرانی، سبک « گل و مرغ » است که نقطه آغاز آن به آثار هنرمندان قرن یازدهم هجری قمری در مکتب اصفهان می رسد. برخی از منتقدین هنری مدعی هستند که نقاشی های گل و مرغ در مکتب اصفهان تنها بیانگر نگاه ناتورالیستی هنرمندان عصر صفوی است.

اما با تامل و دقت در این نوع آثار به نظر می رسد نمی توان به سادگی آن را ماحصل نگاه صرفاً طبیعت گرایانه هنرمند دانست. از اینرو نویسنده در این مقاله در پی پاسخ به این سوال اساسی است که چرا این نگاره ها را نمی توان به بازنمایی و کپی برداری از عناصری نظیر پرنده و گل تقلیل داد؟ نویسنده در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی در وهله اول به تجزیه و تحلیل عناصر ساختاری نقاشی گل و مرغ در آثار هنرمندانی چون رضا عباسی، محمد زمان، شفیع عباسی و معین مصور پرداخته و سپس در وهله دوم وجه شاعرانگی و خیال انگیزی این سبک از نقاشی ایرانی را در مکتب اصفهان مورد بررسی و واکاوی قرار داده است.

نتایج پژوهش نشان داد در این دست نگاره ها هنرمند تا حدودی توانسته به یک سازگاری و پیوند بین سنت های تصویری هنر شرق از یک سو و سبک های ناتورالیستی و واقع گرایی نقاشی اروپایی از سوی دیگر دست یابد. این نقاشی ها از نظر محتوایی بیانگر حس زیباشناختی هنرمند و توجه او به زیبایی های جهان آفرینش است. هنرمند در ورای نگاه طبیعت گرایانه خود در صدد است تا جهانی خیال انگیز را ترسیم نماید؛ هر چند در فهم درونی و ترسیمِ این فضای شاعرانه یک کشاکش درونی در ذهن هنرمند بین انتخاب یک بازنمایی و تصویرپردازی واقع گرایانه صرف یا طراحی و القاء یک فضای خیالی با بار مضامین فلسفی را می توان مشاهده نمود.