بررسی تأثیر برنامه آموزش بهداشت بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی بر رفتارهای پیشگیری کننده از مصرف خود سرانه داروها در مادران باردار شهر اراک

مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع مداخله ای می باشد که در آن 200 نفر از مادران باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی شهر اراک شر کت داشته اند (نمونه ها به صورت تصادفی به دو گروه تجربی و شاهد، هر کدام 100 نفر، تقسیم شدند). نمونه گیری به صورت خوشه ای و بر اساس مناطق پستی شهر اراک صورت گرفت. روش گردآوری اطلاعات، پرسشنامه تنظیم شده بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی (حساسیت، شدت، منافع و موانع درک شده، راهنمای عمل) و چک لیست عملکرد مادران در خصوص مصرف خودسرانه داروها بود. قبل از انجام مداخله آموزشی، پرسشنامه و چک لیست برای هر دو گروه تکمیل شد و سپس مداخله آموزشی برای گروه تجربی در طی یک ماه و در قالب 4 جلسه آموزشی 50 دقیقه ای انجام گردید. همچنین 1 و 2 ماه بعد از انجام مداخله آموزشی، 2 جلسه پیگیری برگزار شد؛ سپس 3 ماه پس از مداخله آموزشی، در هر دو گروه، اطلاعات مجدداً گردآوری و تجزیه و تحلیل شدند.

یافته ها: میانگین سنی گروه تجربی و شاهد به ترتیب 27.1±3.8, 29.2±4.7 سال و میانگین مدت زمان بارداری 7.2±4.6 هفته بود. قبل از مداخله آموزشی میزان آگاهی، حساسیت درک شده و عملکرد در زمینه خوددرمانی کمتر از حد متوسط و میزان شدت، منافع و موانع درک شده در زمینه مصرف خودسرانه داروها بیشتر از حد متوسط بود ولی پس از مداخله آموزشی بین دو گروه در همه متغیرهای ذکر شده اختلاف معنی داری ایجاد شد و عملکرد مادران نیز در زمینه خوددرمانی کاهش پیدا کرد.

نتیجه گیری: هر چه آگاهی، حساسیت، شدت و منافع درک شده بالاتر و موانع درک شده مادران باردار جهت مصرف خودسرانه داروها پایینتر باشد، عملکرد در زمینه خوددرمانی کمتر شده است. یافته های این بررسی تأثیر و کارایی مدل اعتقاد بهداشتی (در مقایسه با روشهای سنتی آموزش در درمانگاههای گروه شاهد) را در کاهش مصرف خودسرانه داروها در مادران باردار نشان می دهد؛ لذا پیشنهاد می گردد آموزش بر اساس این مدل در جهت کاهش سوء مصرف خودسرانه داروها در سایر مراکز بهداشتی نیز انجام گیرد.