رویکرد دانشمندان ایرانی به انتشار در مجلات آزاد معتبر و ارجاع به آن ها

مقدمه: جنببش دسترسی آزاد به اطلاعات علمی با فراهم آوری رایگان آخرین یافته های پژوهشی و مجراهای انتشاراتی بیشتر، می تواند فقر اطلاعاتی و انزوای حرفه ای دانشمندان کشورهای جنوب را کاهش دهد. به دلیل اهمیت این پدیده، بررسی چگونگی بهره گیری آنان از منابع آزاد ضروری است. پژوهش حاضر تلاش داشت به شناسایی رویکرد انتشاراتی و ارجاعی دانشمندان ایرانی به مجلات آزاد بپردازد.

 روش بررسی: پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی با رویکرد علم سنجی بوده، داده های مربوط به تولیدات علمی ایران و ارجاعات آن ها به کمک پایگاه science citation index گردآوری شد. پس از استخراج داده ها، مجلات آزاد به کمک یافته های پژوهش پیشین شناسایی و سپس مقالات و ارجاعات آزاد در داده های گردآوری شده از پایگاه sci شناسایی شدند. در پایان به کمک روش های آماری توصیفی تحلیل شدند.

 یافته ها: بررسی های موضوعی نشان داد که دو حوزه مهندسی مواد و علوم چند رشته ای بیش از همه و دو حوزه فیزیک و پزشکی کمتر از همه به مجلات آزاد گرایش داشتند. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، شمار مقالات آزاد و ارجاعات آزاد ایران، روند رو به رشد دارد. رابطه بین شمار مقالات آزاد و شمار تولیدات کل ایران از الگویی خطی پیروی می کند، اما ترسیم شمار مقالات حاوی ارجاع آزاد و شمار ارجاعات آزاد بر حسب شمار تولیدات کل، الگویی توانی به دست می دهد.

 نتیجه گیری: به طور کلی رویکرد دانشمندان ایرانی به مجلات آزاد، رو به افزایش برآورد می شود. شمار مقالات آزاد با آهنگی ثابت افزایش می یابد، اما آهنگ رشد ارجاع به مجلات آزاد بیش از آهنگ رشد کل تولیدات ایران است. این تفاوت می تواند ناشی از شمار اندک مجلات آزاد و محدودیت پذیرش مقالات باشد، اما ارجاع به یک مقاله موجود با هیچ گونه محدودیت خارجی مواجه نیست.