میرزا محمد رفیع خان بن عبدالکریم درمیانی متخلص به لامع

میرزا محمد رفیع خان اول متخلص به لامع (1141-1076 هـ. ق). فرزند میرزا عبدالکریم درمیانی (متوفی به سال 1106 هـ.ق.) از شاعران و عارفان اواخر قرن یازدهم هجری است که دیوان شعر او «خزائن الاسرار» نام دارد. سال های زندگی لامع مقارن اواخر دوره صفویه است و دوران سی ساله ذی سلطنت شاه سلطان حسین (1135-1106 هـ. ق.) هم زمان است با روزگار سی تا شصت سالگی لامع و به احتمال قوی سروده های لامع بیشتر حاصل این دوران از حیات اوست. لامع در قالب غزل، قصیده، قطعه، رباعی، ترکیب بند و ترجیع بند شعر سروده است. بیشتر غزل های وی به سبک هندی سروده شده است که میتوان بازتاب شعر سرایندگان بزرگ و نامدار ادب پارسی را در آن ها مشاهده کرد. مضمون غزل های وی حکمت، موعظه و دعوت به ترک تعلّقات و بیان عشق و اشتیاق، توصیف لطف و عنایت و قهر و عتاب معشوق با اقتباس از غزل سرایان بزرگی چون سعدی و حافظ و صائب است، قصاید لامع شامل مدح و منقبت و مکاتبه های اخوانی و انتقادی و اجتماعی و نکوهش ظالمان و حسب حال و شکایت است و طرز آن بیشتر متأثر از قصیده سرایان شیوه خراسانی قرن ششم آمیخته به سبک عراقی است. بخش اعظم دیوان لامع را غزلیات وی تشکیل می دهد که از راه آن ها می توان به طرز اندیشه و دانش و بن مایه های فکری او پی برد و اندیشه های او را در ساختن صنعت های بدیع و پر تکلف هندی بازشناخت. لامع در صنایع ادبی، نحو و صرف، زبان عربی، تسلط به آیات قرآن، احادیث، فلسفه، کلام، موسیقی، نجوم و غیره تبحر و وقوف داشته که در اشعارش تجلی یافته است.