معیار های تشویق و تنبیه کارگزاران در سیره حکومتی امام علی (ع)

بی تردید یکی از مسائل مهم و در خور توجه هر نظام، تربیت سیاسی کارگزاران آن نظام است. در مقوله "بقاء و زوال دولت" در فلسفه سیاسی اسلام چگونگی عملکرد کارگزاران نظام سیاسی یکی از مسائل مهم و در خور توجه است. بی گمان رفتار درست و سنجیده حکومت و کارگزاران در استحکام پایه های حکومت و ماندگاری آن نقشی اساسی دارد و این کار جز با انتخاب افراد لایق و کاردان و توجه به تربیت سیاسی مستمر آنان، امکان پذیر نیست،چرا که ممکن است مقام و قدرت به تدریج سب انحراف و یا تغییر ماهیت آنان گردد؛ پیامبر اسلام (ص) و امام علی (ع) به این امر مهم توجه جدی داشتند و افرادی چون سلمان فارسی، عمار و مالک اشتر را تربیت کردند که جز به رضای خدا و خدمت به خلق خدا به چیز دیگری نمی اندیشیدند. تربیت سیاسی کارگزاران در گفتار و سیره امام علی (ع) به ویژه در نهج البلاغه همانند ده ها مساله مهم دیگر زندگی، به شیوه ای غیر از شیوه های دیگر حکومت های جهان مطرح شده است، تربیت سیاسی کارگزاران در نظر امام علی(ع) به صورت یک مساله نظری، تجریدی و ذهنی مطرح نبوده است، چرا که امام علی (ع) با این مساله درگیر بوده و به عنوان یک حاکم سخن گفته، عمل کرده و به ابعاد گوناگون این مقوله پرداخته است. در مکتب تربیتی امام علی (علیه السلام)، نمونه های مختلف تشویق و تنبیه به چشم می خورد که نمایانگر ضرورت تشویق و تنبیه در نگاه آن حضرت است. تشویق و تنبیه در اسلام جنبه ی تربیتی دارد. یعنی برای تربیت بهتر نیروهای انسانی و افزایش کیفیت و کارایی، آنان تشویق یا تنبیه می شوند. در حقیقت معیارهای تشویق و تنبیه در مدیریت اسلامی از پیامبران و برگزیدگان الهی اقتباس شده است.