علم بدیع و سبک شناسی

تعریف هایی که از آرایه های بدیعی شده است همان است که بر اساس آن مکاتب گوناگون سبک شناسی را تأسیس کرده اند. سبک شناسی آوایی بیش ترین ارتباط را با علم بدیع دارد، آرایه های لفظی در پی ایجاد یک موسیقی مورد پسند در اثر ادبی است. سبک شناسی ساختارگرا می گوید هیچ جزئی در اثر ادبی به تنهایی معنادار نیست و باید هر جزء را در ارتباط بادیگر اجزاء و کل سیستم بررسی کرد. اساس ابداع و تعریف برخی از آرایه ها «ترکیب اجزای کلام» با یکدیگر است مانند: احتباک و حذف، مطابقه، ایهام تضاد، مقابله، مراعات النظیر، تفویف، توریه، لفّ و نشر و ... «اسلوبیه الانزیاح» انحراف آثار ادبی را از هنجارهای متعارف زبان بررسی می کند. برخی از آرایه ها ارتباط بسیاری با مسأله هنجارگریزی دارند. مانند: استخدام، استطراد، تجرید، الخطاب العام، تجاهل العارف و اسلوب حکیم. از مباحث مورد توجه سبک شناسان مسأله « آشنایی زدایی» است آرایه هایی مانند: مشاکله، حسن تعلیل و مبالغه بهترین دلیل برای وجود چنین اندیشه ای در نزد دانشمندان قدیم است. سبک شناسی تکوینی اثر ادبی را بازتاب روحیات و شخصیت ادیب می داند. هیچ یک از آرایه های بدیعی با چنین نگرشی ابداع نشده است. سبک شناسی توصیفی عبارات، جملات و کلماتی که مضمون مشترک دارند را با هم می سنجد و نتیجه می گیرد که این عبارات که محتوای یکسانی دارند از نظر عواطف و احساسات با یکدیگر فرق دارند. در علم بدیع نیز چنین اندیشه ای وجود دارد مانند آرایه تأکید المدح بمایشبه الذم» ولی کمتر بر اساس آن آرایه ها را ابداع کرده اند.