طرحواره و گستره آن در طراحی معماری

همانند سایر هنرها، فنون و تولیدات بشری، معماری نیز علاوه بر کالبد ظاهری خویش واجد جنبه ای اصیل و معنوی نیز هست که در پاسخ به نیازها و انتظارات ذهنی انسان شکل می گیرد. انسان ها در طول زندگی، به برداشت ها، حکم ها و قالب هایی ذهنی دست می یابند و دنیا را در این قالب ها جای می دهند تا معنا پیدا کند. این قالب های ذهنی، که در اینجا از آن با عنوان "طرحواره" یاد می شود، مخزنی از احساسات، شناخت و گزینه های رفتاری برای درک محیط و عکس العمل نسبت به آن می باشند. طراحان نیز در فرآیند طراحی با تأثیر پذیری از طرحواره های ذهنی خود می اندیشند. آن ها می کوشند در طراحی به گونه ای عمل کنند که هم به انگاره های شخصی خود دست یابند و هم اینکه به انتظارات گوناگون مخاطبان از محیط ساخته شده پاسخ دهند. پژوهش حاضر، ضمن معرفی چیستی طرحواره ها و روند شکل گیری آن، به بررسی نقش طرحواره های ذهنی طراح و کاربر، در ساز و کار فکری طراح و موضع گیری هنجاری او در طراحی پرداخته است و هدف آن تحلیل تأثیرات متقابل طرحواره ها در روند طراحی و پس از آن می باشد. فهم و ادراک مخاطبان از فضای حادث شده، عامل تعیین کننده ای است که می بایست در روند طراحی در نظر گرفته شود و در نهایت تصویری ذهنی همسو با طرحواره های آن ها خلق کند. اگر بین طرحواره ها و فضای ساخته شده، هماهنگی و ارتباط مستقیم وجود داشته باشد، فضای ایجاد شده، آرامش و امنیت فضایی را برای ساکنین خود به همراه می آورد. بدین صورت است که اکثر مردم به محیطی برآمده از علایق، ارزش ها و نشانه های شخصی خویش دست پیدا کرده و به آن رنگ تعلق می بخشند.