تحلیل ساخت و ساز شهری با رویکرد اسلامی

شهر و شهرنشینی، امروزه از مهم ترین موضوعات اجتماعی است که می تواند عناصر فرهنگی و کلیه ی فرایندهای ناشی از تاثیر انسان و محیط پیرامون او را دستخوش تغییر و تحول قرار دهد. اهمیت اسلام در فرایند شکل گیری شهرهای اسلامی، از موضوعات بحث برانگیر در مطالعات مربوط به شهرهای اسلامی است. شهر اسلامی به واسطه سه مؤلفه انسان مسلمان، کالبد و سیمای اسلامی و فضای اجتماعی اسلامی به صفت اسلامی بودن متصف است. به تبعیت از تغییراتی که در روند شهرسازی و معماری در شهرهای ایران پس از اسلام صورت گرفت، سیمای شهرهای این دوره نیز علاوه بر حفظ بعضی از خصوصیات گذشته ویژگی های جدید را پذیرفته و شکل های تازه پدید آوردند. شهر اسلامی به دنبال انتظام و تعادل بین مجموعه عناصر تشکیل دهنده جامعه شهری و ایجاد توازن و هماهنگی در عموم ساختارها، رفتارها و کنش ها و واکنش های افراد و سامانه های شهری است تا در سایه تعالیم آسمانی، آرامش و آسایش توام با تسخیر طبیعت و شکوفاترین شهروندان را در زیستگاهی آباد و خدا محور تربیت نماید. این مقاله برآنست تا با روش تحلیلی توصیفی و برپایه مطالعات کتابخانه ای و اسنادی رویکرد شهرسازی و معماری اسلامی و نیز ویژگی های آن ها را بررسی نماید.