درنه، شهـری فراموش شده در ثلاث باباجانی

درنه شهری بزرگ بوده که آثار آن امروز در منطقۀ کوهستانی دولی دَرَ در شهرستان مرزی ثلاث باباجانی در استان کرمانشاه قرار دارد. این شهر پایتخت حکومت های درتنگ یا حلوان و بعد از آن باجلان در دوران صفویه و زندیه بوده که برخی آن را مرکز اولیه جاف ها می دانند. راولینسون با اطمینان آن را همان درنه می داند که بطلمیوس از آن نام برده و نیز خاطرنشان کرده که درصورتی که گیندس همان دجله باشد نام آن توسط هرودوت به صورت διà δνɛaρων ثبت شده است. حاکم مشهور این شهر یعنی قبادخان از مشرق و مغرب تا جایی که کردها می زیسته اند، از جنوب تا لرستان و از شمال تا حدود مریوان حکومت می کرده است. او تنها شاه سلسلۀ خود است که نام و سرگذشت گاه وارون او در اذهان مردم باقی مانده است. دیوارهای ضخیم قلعه ای بر فراز روستای درنه و بر روی کوه خَریوان باقی مانده که به قلعۀ قبادخان مشهور می باشد. امروزه درنه روستایی است با دو خانوار بر کنار رود کوچک گزره در دامنۀ شمالی کوه خَریوان و در دامن قلعۀ قبادخان. شهر درنه به چهار قسمت تقسیم می شده که حاکمان سه قسمت دیگر آن وکیل خوانده می شدند و تابع حاکم درنه بوده اند. این سه قسمت عبارتند از؛ کزی تحت امر باوَ تَتَ، دنگی تحت فرمان بهرام بیگ گُو و بردِزنجیر تحت فرمان نوشیروان. سر انجام بیماری و سیل چنان شهر را در نوردید که برای همیشه آن را به تاریخ سپرد. ظاهراٌ بیشتر اهالی امروزی ثلاث باباجانی از بازماندگان ساکنان درنه و اطراف آن می باشند.