بررسی مفهوم ایزدبانوی خراسان در متون دوران میانه با کنکاش در کتیبه کرتیر و یک متن مانوی

در این پژوهش سرزمین خراسان از ورای متونِ به جای مانده از دوران میانه مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به تأثیر فرهنگی عمیق سرزمین خراسان بر فرهنگ، زبان و ادب پارسی، کنکاش در متن های کهن که به این سرزمین پرداخته اند؛ بسیار حائز اهمیّت است. به ویژه که خراسان مهد ادبیات حماسی و میراث دار سبک خراسانی در ادب فارسی به شمار می رود. این پژوهش با بررسی واژه خراسان و ردگیری آن در کهن ترین منابع، دو متن از دوران میانه (مانوی و پهلوی ساسانی)، را به صورت تطبیقی مورد کنکاش قرار داده است؛ در هر دو متن علاوه بر اینکه خراسان سرزمینی مقدس به شمار رفته است؛ سخن از ایزدبانویی تمثیلی است که با خراسان پیوند داشته است. بررسی چیستی و ماهیّت این ایزدبانو و ارتباطش با خراسان از جمله اهداف این پژوهش بوده است و بنابر نتایج به دست آمده؛ آنگونه که مشاهده خواهد شد؛ با مفهومی مواجه می شویم که از جمله باورهای مردمان ایران زمین در دوران ساسانی و در ارتباط با خراسان بوده است.