استفاده از روشهای مدیریت سطح ایستابی در مناطق خشک و نیمه خشک برای آبیاری گوجه فرنگی (قسمت اول: تحقیقات آزمایشگاهی)

ایجاد سطح ایستابی و حفظ آن در طول دوره رشد، در مناطق مرطوب روش متداولی به منظور استفاده بهینه از آب آبیاری و حفظ رطوبت در منطقه ریشه ها می باشد. اما در مناطق خشک و نیمه خشک بالا آمدن نمک ها به همراه آب در اثر جریان مویینه ای که به دلیل تبخیر و تعرق زیاد صورت می گیرد، عامل بازدارنده ای برای استفاده از این روش ها محسوب می شود. در این تحقیق امکان استفاده از روش های کنترل سطح ایستابی (زهکشی کنترل شده و آبیاری زیرزمینی) با اعمال مدیریت آبشویی در مناطق خشک و نیمه خشک (مانند ایران) بررسی گردید. به این طریق که آبشویی خاک زمانیکه میزان تجمع نمک در منطقه ریشه به حد آستانه شوری می رسید انجام می شد. به این منظور سه تیمار با شرایط مختلف کنترل سطح ایستابی شامل زهکشی آزاد، زهکشی کنترل شده و آبیاری زیرزمینی در چهار تکرار در 12 عدد لایسیمتر (ارتفاع 90 و قطر 57 سانتیمتر) درنظر گرفته شد. سطح ایستابی با ec برابر 1.5 ds/m در عمق 55 سانتی متری از سطح خاک در دو تیمار زهکشی کنترل شده و آبیاری زیرزمینی تثبیت شد. نتایج حاصله نشان دهنده امکان استفاده از این روش ها در شرایط خشک بوده است. پروفیل خاک از نظر شوری (عصاره اشباع) مورد بررسی قرار گرفت و مشاهده شد که توزیع نمک بین عمق 10 تا 50 سانتی متر در هر سه تیمار حدودا نزدیک به هم و کمتر از  3ds/m  می باشد. فقط در تیمار آبیاری زیرزمینی میزان شوری یا ec_e در سطح خاک بسیار بالا )حدود (100 ds/m بود. البته این افزایش نه تنها تاثیر منفی برروی میزان محصول نداشت بلکه محصول بیشتری نیز نسبت به زهکشی آزاد بدست آمد. اما در مجموع مقدار محصول در تیمار زهکشی کنتر لشده %73 بیشتر از زهکشی آزاد و %12 بیشتر از آبیاری زیرزمینی بود. تعداد میوه نیز در هر تیمار شمارش شد و تعداد آن در تیمار زهکشی کنترل شده نسبت به دو تیمار دیگر بیشتر بود. از نظر میزان آب مصرفی نیز آبیاری زیرزمینی نصف دو تیمار دیگر آب مصرف نمود. بنابراین کارایی مصرف آب در آن بیشتر بود. با توجه به اینکه میزان شوری در منطقه ریشه و در آبیاری زیرزمینی کمتر از3ds/m بود هیچگونه شستشویی صورت نگرفت. لذا با توجه به نتایج فوق به نظر می رسد که این سیستم در مناطق خشک و نیمه خشک نیز کارایی لازم را داشته باشد.