تعیین اندیکس انسان دوستی آنوفل ماکولیپنیس و کولکس تیلری به روش ساندویچ الایزا در استان زنجان

سابقه و هدف: پشه ها مهم ترین حشرات خون خواری هستند که باعث انتقال بیماری های خطرناکی چون مالاریا و آربوویروس ها می گردند و برحسب شرایط منطقه و خصوصیات ژنتیکی، میزبان خاصی را برای خون خواری انتخاب می نمایند. کمپلکس آنوفل ماکولیپنیس و کولکس تیلری، گونه های غالب پشه های استان زنجان هستند. از این رو مطالعه ی حاضر به منظور تعیین اندیکس خون خواری آن ها به روش ساندویچ الیزا در سال 1383 در زنجان انجام گرفت. مواد و روش ها: پشه های کمپلکس آنوفل ماکولیپنیس و کولکس تیلری با دو روش افشانه ی پایرترم (psc) و تله ی نوری از اماکن داخلی و بیرونی مناطق مختلف استان زنجان در سال 1382 صید و نمونه های خون خورده بعد از خشک سازی در دمای 20- درجه ی سانتی گراد نگه داری شدند. این نمونه ها پس از راه اندازی روش ساندویچ الایزا، از نظر داشتن خون انسان در معده، آزمایش شدند. نتایج با استفاده از آزمون کای دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها: از 6436 نمونه پشه ی مورد بررسی، 3072 عدد (47.7 درصد) آنوفل ماکولیپنیس و 3364 عدد (52.3 درصد) کولکس تیلری بودند. نسبت خون خواری از انسان در آنوفل ماکولیپنیس، 3.2 درصد و در کولکس تیلری 1.5 درصد بود. آنوفل ماکولیپنیس 2.12 برابر کولکس تیلری میل به خون خواری از انسان داشت. اندیکس انسان دوستی آنوفل ماکولیپنیس در نمونه های صید شده به شیوه ی0.2 ,psc  درصد ولی در نمونه های تله ی نوری 7.3 درصد بود. مقایسه ی این اندیکس در نمونه های صید شده با دو روش فوق اختلاف معنی داری داشت (p=0.0005). در نمونه های psc اندیکس انسان دوستی 35.17 برابر کمتر از نمونه های تله ی نوری بود. اندیکس انسان دوستی آنوفل کولکس تیلری در روش 1.8 ,psc درصد و در نمونه های تله ی نوری 1.3 درصد دیده شد که از نظر آماری این اختلاف معنی دار نبود.

نتیجه گیری و توصیه ها: با توجه به اندیکس بالای خون خواری از انسان در آنوفل ماکولیپنیس، پیشنهاد می شود برنامه های کنترل و مراقبت مالاریا به طور جدی مورد توجه مسئولین بهداشتی و درمانی استان قرار گیرد. جهت کاهش این اندیکس، مردم به استفاده از روش های حفاظت فردی و نگه داری دام تشویق و حمایت شوند. هم چنین انجام مطالعات بیولوژی مولکولی و اکولوژیکی بر جمعیت های مختلف کمپلکس آنوفل ماکولیپنیس توصیه می گردد.