عوارض و طول مدت باز بودن شانت های پورتوسیستمیک در بیماران مزمن کبدی

مقدمه: سیروز از مهم ترین علل افزایش فشار ورید پورت در جهان می باشد. با وجود درمان های غیر جراحی هنوز هم شانت های پورتو سیستمیک به عنوان یک روش مهم در درمان بیماران مبتلا به افزایش فشار ورید پورت پس از شکست درمان های طبی می باشد و سایر درمان های جراحی از جمله کارگذاری شنت های پورتوسیستمیک ترانس ژوگولار اینترا هپاتیک (tips) و پیوند کبد نیز انجام می شود که در ایران هنوز رواج چندانی پیدا نکرده است. بررسی عوارض و میزان باز بودن شانت های ایجاد شده و تجزیه و تحلیل آن می تواند در انتخاب روش مناسب عمل در بیمارانی که مورد انتخاب این عمل هستند، موثر باشد. هدف از این مطالعه بررسی عوارض و طول مدت باز بودن شانت های پورتوسیستمیک در بیماران مزمن کبدی بوده است.

روش کار: این مطالعه توصیفی طی سال های 79-1383 در بخش جراحی و جراحی عروق بیمارستان امام رضا (ع) مشهد انجام شده است. 19 بیمار که با تشخیص افزایش فشار ورید پورت تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند، شرکت داده شدند. بیمارانی که جراحی شانت شده بودند، حداقل یک سال پس از عمل جراحی جهت بررسی وضعیت جریان خون در محل اتصال شانت، تحت اولتراسونوگرافی داپلر رنگی قرار گرفتند. اطلاعات مربوط به مشخصات فردی، علائم بالینی، وجود خونریزی گوارشی و آنسفالوپاتی کبدی و نیز نتایج حاصل از پیگیری، در پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از نرم افزار spss نگارش 13 و آمار توصیفی و جداول توزیع فراوانی پردازش گردید.

نتایج: از 19 بیمار مورد مطالعه، 17 مورد مرد و 2 مورد زن بودند. حداقل سن 12 و حداکثر 52 سال بوده است. 16 نفر تحت جراحی پورتو سیستمیک (2 مورد (10.5%) اسپلنورنال دیستال، 10 بیمار (47.4%) اسپلنورنال مرکزی، 2 مورد (10.5%) پورتوکاو، 2 مورد (10.5%) مزوکاو) و 3 مورد (15.9%) نیز تحت عمل اسپلنکتومی قرار گرفتند. یک هفته پس از عمل در 2 بیمار عارضه پنومونی و در 2 بیمار عارضه انسفالوپاتی به وجود آمد و در سایرین عارضه زودرسی مشاهده نشد. از بیماران حداقل یک سال بعد از عمل, اولترا سونوگرافی کالرداپلر به عمل آمد در 66.6% موارد شانت ها باز گزارش شد. در 8% بسته و در 25.4% هم سونوگرافی کالر داپلر قادر به بررسی محل دقیق شانت نبود. در طی پیگیری 1 ساله، فقط 1 مورد فوت و آن هم حین عمل وجود داشت. اما در پیگیری 6 ساله 6 بیمار دیگر نیز فوت نمودند.

بحث: علت ایجاد بیماری در اکثر بیماران سیروز ثانوی به هپاتیت b می باشد. با توجه به ویژگی های فرهنگی و مذهبی کشور ایران این یافته با مراجع موجود که شایع ترین علت را هپاتیت الکلی ذکر کرده است، همخوانی ندارد. هیچ رابطه معنی داری بین بروز پنومونی بعد از عمل با جراحی اسپلنکتومی به دست نیامد (0.45(p=. هم چنین ارتباطی بین آنسفالوپاتی قبل و بعد از عمل مشاهده نشد (0.14(p=. میزان مرگ و میر بعد از عمل نیز ارتباط معناداری با وجود آنسفالوپاتی قبل از عمل (0.09(p= و بعد از عمل نداشت (0.11(p=. میزان بقاء یکساله بیماران ما 94.7% و دو ساله 73.7% به دست آمد که نشان داد نتایج عمل در این بیماران موفق تر از دیگر مطالعات بوده است.