جایگاه علم قاضی در زمان فقدان و یا تعارض با سایر ادله اثبات

جایگاه علم قاضی در زمان فقدان و یا تعارض با سایر ادله اثبات

علم قاضی از گذشته تا کنون نقشی محوری در مباحث حقوقی داشته و حوزه‌ای پرسش آفرین بوده است. از دیرباز این پرسش مطرح بوده است که علم قاضی در مقام دادرسی از چه جایگاهی برخوردار است؟ آیا در عرض سایر ادله اثبات دعوا قرار می گیرد؟ و چنانچه در دعوایی، ادله‌ای برای اثبات دعوا، جز علم قاضی وجود نداشت، آیا قاضی می تواند، در صورت نبود اقرار، بینه و قسم، تنها به علم خود رای دهد؟ این مقاله که به روش کتابخانه ای و اینترنتی انجام یافته است، ویژگی منحصر به فردی نسبت به سایر آثار نگاشته شده در موضوع فوق دارد، و به بررسی سؤال و مسئله مهمی پرداخته است که کمتر مورد توجه اهل قلم قرار گرفته است؛ و آن این است که در صورت اثبات حجیت علم قاضی و پذیرفتن آن در عرض سایر ادله اثبات دعوا، در صورتی که علم و وجدان قاضی در تعارض با سایر ادله اثبات (اقرار، بینه و قسم) قرار گرفت تکلیف چیست؟ که در پاسخ، تعارض اقوال برخی از فقهاء (مبنی بر اقوا دانستن علم)، با حقوق‌دانان و قانون موضوعه (مبنی بر سکوت و عدم اولویت علم قاضی) را نتیجه خواهیم گرفت.