گونه شناسی خط مشی های دومنظوره سازی صنعت دفاعی ایران

گونه شناسی خط مشی های دومنظوره سازی صنعت دفاعی ایران

هدف: در برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران بر استفاده از ظرفیت‌های مازاد صنعت دفاعی برای کمک به بخش صنعت غیردفاعی با عنوان «دومنظوره ­سازی صنعت دفاعی» تأکید شده است. صنایع دفاعی ایران، یکی از بخش ­های مولد و پیشرو در عرصه علم و فناوری پیشرفته است که هم­زمان به­ صورت دومنظوره می­ تواند به تولید محصولات و فناوری ­های دفاعی و غیردفاعی اشتغال یابد. با این­ حال، پرسش اصلی آن است که صنعت دفاعی در چه شرایطی و با چه خط­ مشی ­هایی می­تواند فعالیت در بخش صنعت غیردفاعی را تجربه کند؟ زیرا اگر نسخه این خط­ مشی­ ها بر سیاق ملاحظات علمی و عملی تعبیه نشده باشد، کماکان حضور صنعت دفاعی در بخش غیردفاعی، موثر نخواهد بود.

طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: در این پژوهش با رویکردی کیفی و استراتژی تحلیل تم، از طریق شناسایی الزامات و اقتضائات دومنظوره‌سازی صنعت دفاعی ایران، مدلی برای گونه ­شناسی خط­ مشی ­های دومنظوره سازی صنعت دفاعی به­ عنوان راه­نمای عملی خط­ مشی­ گذاران این عرصه طراحی شده است. یافته­ های پژوهش: یافته‌های پژوهش، مسیریابی از طریق عناصر دو مرحله شامل دلایل دومنظوره­ سازی و عوامل جهت‌دهنده و موثر بر دومنظوره سازی و با کاربرد ابزار ماتریس، خط­ مشی‌هایی با عناوین یک­ بارمصرف، اشاعه ساز، قیدمحور، محافظه کارانه و دائمی دومنظورسازی صنعت دفاعی را به­ عنوان گونه‌های خط ­مشی دومنظوره ­سازی صنعت دفاعی ایران، شناسایی کرده است.

محدودیت‌ها و پیامدها: نتایج این پژوهش می‌تواند در اسناد راهبردی دستگاه‌های مرتبط در خط مشی گذاری در این حوزه، گنجانده شود و مطابق با یافته‌های این پژوهش، خط مشی‌های دومنظوره‌سازی صنعت دفاعی ایران تدوین، اجرا و مورد ارزیابی قرار گیرد. بنابراین نیاز است در خصوص رویه اجرا و ارزیابی نیز مدل مناسبی ترسیم گردد.

پیامدهای عملی: حرکت به سمت فضای شفاف تر فعالیت اقتصادی و غیرنظامی صنایع دفاعی ایران و همچنین بهره برداری حداکثری، علمی و منطقی از ظرفیت‌های بخش دفاعی برای بخش غیردفاعی، دستاورد عملی این پژوهش است. ابتکار یا ارزش مقاله: سهم این پژوهش به لحاظ عملی موجب توانمندی خط­ مشی­ گذاران عمومی و به­ ویژه مدیران صنایع دفاعی ایران در زمینه قابلیت ­های خط­ مشی­ گذاری می­ شود. به ­لحاظ علمی نیز با این پژوهش، خلأ ناشی از کمبود پژوهش و مدل­ سازی در زمینه فرآیند خط­ مشی­ گذاری صنعتی، به­ ویژه خط­ مشی در زمینه دومنظورگی صنایع دفاعی ایران، کاهش می‌یابد.