بررسی سیر تذهیب قرآن در دوره های تیموری، صفوی و قاجار

از گذشته های دور، «خوشنویسی» و «تذهیب» جزو ارکان اصلی در حوزه‌ی کتاب آرایی به حساب می‌آمد و همواره مورد توجه هنرمندان و هنرشناسان بوده است. اگرچه تذهیب به عنوان هنری مستقل در هنرهای اسلامی محسوب می ‌شود اما همواره آن ‌را به عنوان زیرمجموعه ای از خوشنویسی و یا مینیاتور می‌شناسند. سعی هنرمندان مسلمان این بوده است تا در طول زمان، کیفیت و جایگاه این هنر را بهبود بخشیده، هویت آن ‌را آشکارتر نمایند. از این رو کیفیت و چگونگی تذهیب قرآن‌ های خطی در هر دوره متفاوت از دوره های پیشین بوده، دارای خصوصیات منحصر به فرد است. دغدغه ها و دلایل فراوانی باعث انگیزه‌ی محقق به ورود به این حوزه شده است؛ ابتدا دغدغه ‌ی فراموشی این هنر قدسی، ارزشمند و کهن در دوران معاصر، و در پی آن دستیابی به نگاه و بینشی عمیق ‌تر و کامل ‌تر نسبت به هنر تذهیب، به ویژه تذهیب قرآن‌ های خطی، در دوره های مطرح و پرآوازه‌ی این هنر در ایران. بررسی خصوصیات تذهیب قرآن ‌های خطی سه دوره‌ی هنری مهم و تاثیر گذار در ایران (تیموری، صفوی و قاجار) موضوع این مقاله است که با مطالعه‌ ی مبانی نظری و عملی مربوط به کتاب آرایی و تذهیب قرآنی و جایگاه تذهیب در فرهنگ اسلامی آغاز شده و با بررسی خصوصیات تذهیب هر یک از این ادوار، و نیز مطالعه‌ی دقیق تذهیب برخی نسخه‌ ی قرانی ادامه می ‌یابد. نسخ قرآنی موجود در «موزه‌ی ملی ملک تهران»، «موزه‌ی هنرهای تزیینی اصفهان» و «موزه‌ی آستان قدس مشهد» مهم‌ترین جامعه‌ی آماری این پژوهش است و در کنار آن تصاویر کتب مختلف نیز مورد مطالعه قرار گرفته است.