بررسی اخلاق در توسعه فناوری اطلاعات و بررسی زوایای آن در جامعه اطلاعاتی

هدف از ارائه این مقاله تبیین جایگاه فلسفه اخلاق در حوزه فناوری اطلاعات و بررسی چالش های آن در جامعه اطلاعاتی می باشد. اخلاق پزشکی، اخلاق زیست محیطی، اخلاق روزنامه نگاری، اخلاق تجارت و... از شاخه های اخلاق کاربردی است. اخلاق فناوری اطلاعات نیز ازجمله شاخه های اخلاق کاربردی است. این رشته می کوشد به پرسش هایی پاسخ گوید که مرتبط با بنیان های ارزشی رفتارها و مسئولیت های افراد در حوزه فناوری اطلاعات است. در اخلاق فناوری بر این تأکید می شود که فناوری اطلاعات نه تنها در نحوه رفتار و اقدامات روزمره انسان ها تأثیر می گذارد بلکه تلقی آن ها را از مسائل نیز تغییر می دهد. اخلاق فناوری اطلاعات مواجه با این چالش هاست. اخلاق فناوری اطلاعات یکی از مباحثی است که در اخلاق کاربری مطرح می شود. اخلاق کاربردی از زیرشاخه ها یا پیوست های رشته فلسفه اخلاق است که به مباحثی می پردازد که به ارزشهای عملی رفتار انسان ها در حوزه هایی خاص مربوط می شود. اخلاق فناوری اطلاعات موضوعی میان رشته ای است که بحث از آن نیازمند آشنایی و تخصص در دو حوزه اخلاق و حوزه فناوری اطلاعات است. این بحث به مسایلی می پردازد که کاربرد و گسترش فناوری اطلاعات موجب آن گشته است. در جوامع امروزی، همگام با پیشرفت روز افزون فناوری های جدید، نیاز به اطلاعات و امکان استفاده از آن از ضروریات اساسی است. با توجه به پیشرفته های قرن اخیر در زمینه علوم رایانه، فناوری اطلاعات از اهمیت ویژه ای برخوردار گردیده است، به طوری که قرن حاضر را عصر اطلاعات نیز نامیده اند، قرنی که در آن، استفاده بهینه از اطلاعات عامل مهم توسعه و پیشرفته تلقی می گردد. وابستگی رشد علم و دست یابی به اطلاعات، اهمیت فناوری اطلاعات را بیشتر نشان می دهد، به طوری که یکی از عوامل مهم در ارزیابی پیشرفت کشورها، میزان دست یابی به اطلاعات و نحوه استفاده ازآن است. از سوی دیگر گسترش امکان دسترسی به شبکه های متصل به هم، مسائل مهم اخلاقی، حقوقی و فرهنگی جدیدی را مطرح می سازد. محرمانه بودن اطلاعات شخصی که در شبکه های عمومی قابل دسترسی است، از مهم ترین مسائلی است که باید مورد توجه دقیق قرار گیرد. راهزنی های الکترونیکی و سایر جرم های انفورماتیکی، عدم رعایت حق ناشر و ... نیز از این مقوله بوده و باید مورد بررسی قرار گیرند. از آن جا که فناوری اطلاعات تحولات سیاسی - اجتماعی وسیع و شگرفی را پدید آورده است، مشکلات اخلاقی جدید و منحصر به فردی دراین حوزه ایجاد شده که نیازمند رسیدگی است. فناوری اطلاعات نه تنها در شیوه افعال و اقدامات روزمره ما تاثیر می گذارد، بلکه علاوه بر آن تلقی ما از آن ها را نیز تغییر داده است. برخی از مفاهیمی که در حوزه فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسی کاربردی خاص داشته اند با پیشرفت فناوری اطلاعات دچار چالش هایی شده اند که از آن جمله می توان به مفهوم مالکیت، مفهوم حریم خصوصی، مفهوم توزیع قدرت، مفهوم آزادی های اساسی و مفهوم مسوولیت اخلاقی اشاره کرد. در این مقاله راجع به اخلاق درجامعه اطلاعاتی، بررسی مقوله اخلاق در حوزه فناوری اطلاعات، حریم خصوصی و فناوری اطلاعات، اخلاق در فناوری اطلاعات و آسیب شناسی اخلاق ارتباطات، اخلاق در فضای سایبری و ... بحث می شود.