نگاهی به نظریه های تحلیل عوامل در توصیف، تبیین و شناخت شخصیت

همه کسانی که درباره شخصیت نظریه آورده اند مقصودشان دست یافتن به متغیرها یا عواملی بوده است که بتوان به کمک آن ها به توصیف و توجیه چگونگی رفتارهای پرداخت. برای این منظور از روش هایی مانند "روان درمانی" یا روان شناسی حیوانی" و "تحقیقات آزمایشگاهی" بیشتر استفاده کرده اند. اما تنی چند از روان شناسان که کتل و آیزنک از معروف ترین آن ها هستند، بیشتر روش آماری را که بر پایه جمع آوری اطلاعات گوناگون و "روان سنجی" و تست های عینی و سرانجام نتیجه گیری توسط تحلیل عوامل قرار دارند را به کار می برند. در نگاهی به ریشه تاریخی نظریه های تحلیل عوامل می توان گفت این تلاش ها با کار دو روان شناس آلمانی به نام های کلیج و بائوم گارتن شروع شد که عقیده داشتند یک تحلیل دقیق از کلمات موجود در زبان می تواند مفهوم شخصیت را روشن سازد. کلیج (1926) این صفات را در زبان آلمانی 4000 تخمین زد و گارتن (1933) با ضوابط محدود کننده تری 1093 صفت را در این باره برشمرده است (دیگمن، 1981 به نقل از فرشی، 1380).