نشانه شناسی تطبیقی آیین سوگ سیاوش و مجلس تعزیه امام حسین (ع) بر پایه اندیشه های فردینان دوسوسور

نشانه‌شناسی تطبیقی آیین سوگ سیاوش و مجلس تعزیه امام حسین (ع) بر پایه اندیشه‌های فردینان دوسوسور

نقالی و تعزیه، از هنرهای نمایشی بومی ایران هستند که در بستر زمان در سراشیبی‌های بسیاری قرار گرفته‌اند، اما بااین‌حال، در ردیف اصلی‌ترین و پرسابقه‌ترین هنرهای دوره باستانی و عهد اسلامی محسوب می‌شوند. مطالعه حاضر با شیوه توصیفی-مقایسه‌ای ابعاد نشانه‌شناسی از دیدگاه سوسور در عناصر اجرایی و داستانی را در دو هنـر نقـالی (طومار سیاوش) و تعزیـه [شهادت امام حسین (ع)] مورد سنجش قرار می دهد تـا میـزان تفاوت هـا و مشـابهت های ایـن دو هنـر مشـخص گـردد. یافته های این پژوهش نشان داد که دو هنر نقالی و تعزیـه از بُعد اجرایی دارای شباهت‌هایی چون تقسیم دوگانه آواها؛ ایجاد جریان و موضوعی واحد در زمینه ستیز حـق و باطل و همچنین نگاشتن دیالوگ صحنه نمایش در نسخه و طومار هستند و در بُعد داستانی نیز دارای مشابهت‌هایی چون درونمایه‌های یکسان، روابط علّی و معلولی قوی، تعلیق‌هـای ذاتـی و تنوع کشمکش هستند. از وجوه افتراق تعزیه خوانی نسـبت بـه نقـالی دربُعـد عناصـر اجرایـی می‌توان به تعدّد بازیگران، فیزیک ظاهری آنان، الزام بـه داشـتن لبـاس مخصوص و موسیقی همراه با متن اشاره نمود و در زمینه عناصر داستانی نیز می‌توان بـه متنوع بودن لحن، واقع‌نمایی ساختاری، تفاوت زاویه دید و جنبه‌های مشترک صحنه با مضمون اشاره کرد.