روش شناسی زیبایی شناسی ایرانی اسلامی با توجه به رابطه عرفان و کلام

روش‌شناسی زیبایی‌شناسی ایرانی اسلامی با توجه به رابطه عرفان و کلام

ریچارد رورتی در رابطه دین و علم در فرهنگ غربی معتقد است که از قرن هفده به بعد فلسفه نقش میانجی را بین این دو بازی کرده است تا هرکدام قابلیت‌های توصیفی و پیش‌گویانه خود را بهتر بشناسند. چنین تنشی در فرهنگ‌های شرقی وجود ندارد و اساساً فلسفه چنین نقشی را بر عهده نگرفته است. مقاله حاضر با طرح تنش بین عرفان و کلام در فرهنگ ایرانی به‌عنوان جایگزین تقابل غربی دین و علم، سعی دارد به تحلیل نقش این تنش در مبانی زیبایی‌شناسی بپردازد.

ادبیات و شعر کلاسیک فارسی گواه خوبی بر این مدعا است که تنشی دائمی بین دو رویکرد عرفانی یا اهل باطن و رویکرد کلامی، فقهی یا اهل ظاهر برقرار بوده است و هر دو گروه سعی کرده‌اند دیگری را به کج‌فهمی و یا بی‌دینی متهم کنند. در دوران معاصر این تنش همچنان حضور دارد. نوشته حاضر روششناسی حوزه مطالعاتی زیباییشناسی است که با تحلیل و تطبیق رویکردهای مختلف مقدمات و مبادی ورودی بحث را فراهم می‌کند. از طریق بازخوانی این تعارض و یافتن مصادیق و معانی آن می‌توان ریشه‌های نظری هنر و زیبایی‌شناسی را باز یافت و امروزی کرد.