بررسی نوآوری هنرمندان و بافندگان قالی های تصویری دوره قاجاریه در استمرار هویت و فرهنگ ایرانی

بررسی نوآوری هنرمندان و بافندگان قالی‌های تصویری دوره قاجاریه در استمرار هویت و فرهنگ ایرانی

در دوران قاجاریه نوعی تحول در سطح جامعه روی داد که باعث تغییر و رشد در تولید، تجارت و در نتیجه نوآوری در کاربرد و نقوش قالی‌ها شد. از جمله این نوآوری‌ها، قالی‌های تصویری هستند، که برخلاف نقوش انتزاعی قالی‌های ایرانی، دارای مضمون بوده و به دیوار آویخته می‌شدند. این پژوهش به دنبال این مساله است که هنرمندان و بافندگان قالی چگونه مولفه‌های هویت و فرهنگی را در این قالی‌های تصویری به نمایش در آورده‌اند؟ هدف اصلی پژوهش حاضر، دستیابی به شیوه چگونگی نوآوری بافندگان و هنرمندان در این قالی‌ها برای استمرار هویت و فرهنگ ایرانی است.

بنابراین روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و شیوه گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته است. در این راستا از مجموعه نمونه‌های موجود در حوزه‌ پژوهش، پنج مضمون پادشاهی انتخاب و هر یک با رویکرد تحلیل ساختارگرایانه سوسور برای بررسی جانشینی و همنشینی نقوش تصویری به جای نقوش انتزاعی قالی‌ها پرداخته شده است.

در نهایت این نتیجه حاصل شد که هنرمندان و بافندگان علاوه بر نمادها و نشانه‌های هم عصر دوره قاجار، از نشانه‌های اسطوره‌ای، تاریخی و بینافرهنگی استفاده کرده و با جانشینی نقوش روایی با استفاده از متن‌های مختلف به جای نقوش سنتی و هم نشینی آنها با حاشیه و ساختار کلی قالی ایرانی منجر به تداوم هویت و فرهنگ ایرانی در این نوع از قالی‌ها شده‌اند و بدین شکل با نوآوری در جانشینی و هم نشینی آنها موفق به استمرار هویت فرهنگی در این قالی‌ها شده‌اند.