مطالعه فرهنگی موسیقی و اسلام از منظر مردم شناسی موسیقی (از عصر باستان تا دوره اسلامی)

موسیقی نشانه ‌ای از نظام هماهنگ آفرینش است، مایه تهذیب و آرامش خوی است و در سوق دادن انسان به زندگی آرام و هماهنگ در جامعه و بهبود حیات اجتماعی و سیاسی تأثیر بسزایی دارد. موسیقی عظمت آرزویی منزلت آدمی را به وی گوشزد می‌کند. نگارنده در این پژوهش با روش اسنادی کتابخانه‌ای کاربرد موسیقی و هنر آوایی را در بستر جامعه ایران از نگاه مردم‌ شناسی موسیقی موردبررسی قرار داده است. بسیاری از مظاهر طبیعت، ندای موسیقی را ایجاد می‌کند. صدای آبشار، ریزش باران، وزش باد از میان برگ‌ های درختان، چهچهه‌ ی بلبل و . . . هریک نغمه ای از نوای طبیعت است. انسان در میان این اصوات به دنیا آمد، مبانی موسیقی را از طبیعت آموخت و بعد برای پرستش خدایان آوازهایی را می‌خواند که تدریجاً به‌ صورت مذهبی و آوازهای دسته‌ جمعی در آمد. در میان تمام ملت‌ها و به ‌خصوص‌ مـردمان‌ آسـیایی، مـوسیقی و ادبیات در اجرای آیین ‌های دینی از چنان نقش و اهمیتی برخوردار است که در گذشته هیچ آیینی بدون مـوسیقی یا ادبیات مخصوص به خود به اجرا درنمی‌ آمد. به همین دلیل‌ است‌ کـه در میان این ملل، مـوسیقی دیـنی و آیینی مهم‌ترین بخش هنر و موسیقی بوده است. مهارت در نواختن آلات و ابزار موسیقی نیز اهمیتی برابر بامهارت در موسیقی اسطوره‌ای یا غیردینی‌ داشت. «موسیقی دینی» در ادیان مختلف از جمله اسلام همواره وجـود داشته و منشأ آثار هـنری گـوناگونی نیز شده است.